Ξυλιτόλη –  Ζάχαρη από Σημύδα, είναι ένα φυσικό γλυκαντικό για χαμηλών θερμίδων γλυκά, τρόφιμα και ποτά..  Γλυκαίνει 1: 1 με την ζάχαρη. Προέρχεται από τη βιώσιμη ευρωπαϊκή δάσοκομια, κυρίως από σημύδες και οξιές.

Αυτή η γλυκαντική ουσία είναι vegan, χωρίς υβριδική μετάλλαξη, χωρίς γλουτένη και χωρίς λακτόζη. Μεταβολίζει 40% λιγότερες θερμίδες από τη ζάχαρη.

Η ζάχαρη από σημύδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως γλυκαντικό στα σπιτικά καλλυντικά και οδοντόκρεμες.

Σημείωση: μπορεί να προκαλέσει υπακτική δράση μετα από  υπερβολική κατανάλωση. Να φυλάσσεται μακριά από τα ζώα, είναι ανθυγιεινή για τους σκύλους.

Η ξυλιτόλη έχει αποδειχτεί ότι είναι ευεργετική στα παρακάτω:

ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ Μειώνει την έντονη επιθυμία για υδατάνθρακες και την ανεξέλεγκτη κατανάλωση τροφής Αναπληρώνει το γλυκογόνο Αυξάνει την καύση του λίπους ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ Αποτρέπει το σχηματισμό πλάκας και την ανάπτυξη τερηδόνας κατά 80% Επιβραδύνει την απομετάλλωση της αδαμαντίνης Ενισχύει την επαναμετάλλωση της αδαμαντίνης Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος Αυξάνει την παραγωγή σιέλου Μειώνει τις λοιμώξεις του στόματος και του ρινοφάρυγγα ΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ BODY BUILDING Αναβολικό – διατηρεί τις βιοσυνθετικές οδούς ανοικτές Αντικαταβολικό – βοηθά στη διατήρηση καθαρής μυϊκής μάζας Μειώνει τις ελεύθερες ρίζες και τις οξειδωτικές βλάβες Αυξάνει την αντοχή Αυξάνει την κατανάλωση γλυκόζης από τους περιφερικούς ιστούς ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Μειώνει τα επίπεδα ελεύθερων λιπαρών οξέων στον ορό Αντιοξειδωτικό – παράγει NADPH (ανηγμένο φωσφορικό δινουκλεοτίδιο νικοτιναμιδίου-αδενίνης) ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ Γλυκαιμικός δείκτης: 7 Ελάχιστη επίδραση στα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΑ Η βραδεία, σταθερή απελευθέρωση ενέργειας ισορροπεί τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα ΠΡΟΛΗΨΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ CANDIDA Αναστέλλει τους ζυμομύκητες, περιλαμβανομένου του Candida Albicans ΟΞΕΙΑ ΜΕΣΗ ΩΤΙΤΙΔΑ Αυξάνει το pH στο στόμα για την αναστολή της ανάπτυξης βακτηριδίων που προκαλούν λοιμώξεις του ωτός και άλλες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Αυξάνει την απορρόφηση των βιταμινών B και ασβεστίου.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ

Αν και η ξυλιτόλη έχει σχετικά μακρά ιστορία στην οργανική χημεία, το πρώτο μισό του 20ου αιώνα μάλλον δεν έχει να επιδείξει σημαντικά γεγονότα όσον αφορά τη συγκεκριμένη ουσία. Η ξυλιτόλη θεωρούνταν εκείνη την εποχή ένας από τους πολυάριθμους γλυκαντικούς υδατάνθρακες που οι επιστήμονες της οργανικής χημείας είχαν κατορθώσει να απομονώσουν. Οι επιστήμονες προφανώς δεν είχαν συνειδητοποιήσει τις βιολογικές ιδιότητες της ξυλιτόλης, έως ότου ερευνητές άρχισαν να αξιοποιούν την ανεξάρτητη από την ινσουλίνη φύση της εν λόγω ουσίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρωτοπόροι σε αυτά τα προγράμματα ανάπτυξης ήταν η Ιαπωνία, η Γερμανία και η πρώην Σοβιετική Ένωση. Στην Ιαπωνία, η ξυλιτόλη χρησιμοποιούνταν, για παράδειγμα, για την ανάνηψη ασθενών που είχαν πέσει σε διαβητικό κώμα. Έτσι, η ξυλιτόλη παρέμεινε μια υπό έρευνα, κατά κύριο λόγο, χημική ουσία, μέχρι την οφειλόμενη στον πόλεμο έλλειψη ζάχαρης που εμφανίστηκε σε ορισμένες χώρες, όπως στη Φινλανδία, η οποία ανάγκασε τους μηχανικούς και τους χημικούς να αναζητήσουν εναλλακτικά γλυκαντικά. Εκφραζόταν η υπόθεση ότι αυτές οι ουσίες υπήρχαν για παράδειγμα στα φυλλοβόλα δέντρα. Ερευνητές και μηχανικοί από την εταιρεία με την τότε επωνυμία «Finnish Sugar Co. Ltd.» κατόρθωσαν να αναπτύξουν μια βιομηχανική διαδικασία για μικρής κλίμακας παραγωγή ξυλιτόλης. Ωστόσο, το έργο παραμερίστηκε προσωρινά με τη σύναψη ειρήνης• η έλλειψη ζάχαρης μετριάστηκε. Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα δεν ξεχάστηκε εντελώς• η μέθοδος βελτιωνόταν σταδιακά. Το 1975, η φινλανδική εταιρεία ξεκίνησε την πρώτη πραγματικά μεγάλης κλίμακας παραγωγή ξυλιτόλης στην Kotka, μια μικρή πόλη της νότιας Φινλανδίας. Ταυτόχρονα, μια ελβετική εταιρεία (F. Hoffman La-Roche) εκδήλωσε ενδιαφέρον για την ξυλιτόλη. Το 1976 οι δύο εταιρείες ίδρυσαν μια κοινοπραξία (Xyrofin).Αργότερα, η Xyrofin έγινε πλήρως ελεγχόμενη θυγατρική της Finnish Sugar Co. (της τωρινής Cultor). Την ίδια εποχή, άλλες εταιρείες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας κλπ. παρήγαγαν ξυλιτόλη κυρίως για την εγχώρια αγορά τους. Πριν από το 1970, η ξυλιτόλη χρησιμοποιούνταν κυρίως στις προαναφερθείσες χώρες ως γλυκαντική ουσία στη διαβητική διατροφή ή στο πλαίσιο παρεντερικής διατροφής (θεραπεία με έγχυση). Η χρήση της ξυλιτόλης για οδοντιατρικούς σκοπούς ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970: η πρώτη τσίχλα ξυλιτόλης κυκλοφόρησε στη Φινλανδία το 1975 και στις Η.Π.Α. την ίδια χρονιά, αλλά λίγους μήνες αργότερα.

Η χρήση της ξυλιτόλης ως υποκατάστατου ζάχαρης προσφέρει τα παρακάτω πλεονεκτήματα από πλευράς φυσιολογίας: (α) Η ξυλιτόλη έχει ευχάριστη γεύση και είναι το ίδιο γλυκιά με τη σακχαρόζη. (β) Με σωστή δόση ξυλιτόλης αυξάνεται η ανοχή στους υδατάνθρακες. (γ) Μικρές δόσεις ξυλιτόλης σταθεροποιούν τη μεταβολική κατάσταση διαβητικών με ασταθή νόσο. (δ) Η ξυλιτόλη αποτρέπει την κετογένεση. (ε) Η ξυλιτόλη δεν προκαλεί τερηδόνα και αποτρέπει την ανάπτυξή της. Μελέτες σε ανθρώπους και τρωκτικά κατέδειξαν ότι η ξυλιτόλη, όταν χορηγείται από του στόματος σε κατάλληλες δόσεις με προσαρμογή, γίνεται καλά ανεκτή και είναι ασφαλής σε επίπεδα τουλάχιστον 90 g/ημέρα, χωρίς υποκειμενικά ή αντικειμενικά ευρήματα ανεπιθύμητων ενεργειών. Κατά τη χορήγηση ξυλιτόλης απελευθερώνεται κάπως λιγότερη ινσουλίνη στο αίμα απ’ ό,τι με τη χορήγηση γλυκόζης.

Η ασφάλεια της ξυλιτόλης αναφορικά με την από του στόματος χορήγηση και το μεταβολισμό της έχει αξιολογηθεί από διάφορες διεθνείς και εθνικές ρυθμιστικές αρχές. Για παράδειγμα, το 1983 η κοινή επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τα πρόσθετα τροφίμων (Joint Expert Committee on Food Additives – JEFCA) δύο φορέων των Ηνωμένων Εθνών [Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)] όρισε την «αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη» (Acceptable Daily Intake-ADI) της ξυλιτόλης ως «μη συγκεκριμένη». Αυτό υποδεικνύει ότι δεν επιβάλλονται συγκεκριμένοι περιορισμοί στην κατανάλωση ξυλιτόλης. Συγκεκριμένα, η JECFA συνέστησε: (α) Απεριόριστη ADI βάσει της ασφάλειας της ξυλιτόλης. Αυτός ο προσδιορισμός εκφράζει την ασφαλέστερη κατηγορία στην οποία μπορεί η Επιτροπή να ταξινομήσει ένα πρόσθετο τροφίμων. Στην ίδια κατηγορία έχει ταξινομηθεί και η σορβιτόλη.

(α) Η χρήση της ξυλιτόλης στον άνθρωπο δεν εγείρει σημαντικές ανησυχίες, και (β) Η ξυλιτόλη φαίνεται να έχει το ίδιο προφίλ ασφάλειας με άλλες σακχαρο-αλκοόλες, όπως η σορβιτόλη και η D- μαννιτόλη.

Η ξυλιτόλη εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό στη διαβητική διατροφή. Οι ασθενείς με διαβήτη έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να καταναλώνουν έως και 70 g ξυλιτόλης την ημέρα χωρίς να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Όπως αναλύεται παρακάτω, αυτά τα επίπεδα της ξυλιτόλης υπερβαίνουν κατά πολύ τα συνιστώμενα επίπεδα χρήσης της ξυλιτόλης για οδοντιατρικούς σκοπούς. Η αξιολόγηση της ξυλιτόλης αναφορικά με τη δημόσια υγεία αναλύεται λεπτομερέστερα αλλού.

Με βάση τις αξιολογήσεις επιστημονικών επιτροπών και φορέων δημόσιας υγείας, η ξυλιτόλη έχει εγκριθεί σε όλες σχεδόν τις βιομηχανοποιημένες χώρες για χρήση σε προϊόντα στοματικής υγιεινής και σε άλλα προϊόντα που προάγουν τη στοματική υγεία. Τα συνήθη προϊόντα ξυλιτόλης που ωφελούν τα δόντια είναι οι τσίχλες, οι παστίλιες, τα σακχαρόπηκτα δισκία και οι σκληρές καραμέλες. Στην πραγματικότητα, η γκάμα των προϊόντων ξυλιτόλης για καταναλωτικές και άλλες χρήσεις είναι πολύ ευρύτερη (Πίνακας Ι). Στο πλαίσιο των παραπάνω εξελίξεων, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η σημασία του πρόσφατου ψηφίσματος στην Ιαπωνία σχετικά με την ξυλιτόλη. Το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας της Ιαπωνίας ολοκλήρωσε το 1996 μια μακροχρόνια επιστημονική αξιολόγηση της ξυλιτόλης και την άνοιξη του 1997 ενέκρινε επίσημα την ξυλιτόλη ως ασφαλές πρόσθετο τροφίμων στην Ιαπωνία. Η θετική σχετική με τη δημόσια υγεία απόφαση θα επιταχύνει, κατά πάσα πιθανότητα, την ανάπτυξη προϊόντων ξυλιτόλης για την προαγωγή της στοματικής υγείας στην Ιαπωνία και τις γείτονες χώρες.

Καθηγητής Kauko K.Mäkinen Ινστιτούτο Οδοντιατρικής, University of Turku, Φινλανδία

Βιβλιογραφία

1. Mäkinen KK. Biochemical principles of the use of xylitol in medicine and nutrition with special consideration of dental aspects. Birkhäuser Verlag, Βασιλεία, 1978. 2. Aminoff C. New carbohydrate sweeteners. In “Sugars in Nutrition” (Sipple HL, McNutt KW, eds). Chapter 10, Academic Press, Νέα Υόρκη 1974. 3. Mäkinen KK. Latest dental studies on xylitol and mechanism of action of xylitol in caries limitation. In “Progress in Sweeteners” (Grenby TH, ed.), Chapter 13, Elsevier, Λονδίνο 1989. 4. Svanberg M. Knuuttila M. Dietary xylitol prevents ovariectomy-induced changes of bone inorganic fraction in rats. Bone Miner (1994) 26:81-88 5. Mäkinen KK, Söderling E. Solubility of calcium salts, enamel, and hydroxyapatite in aqueous solutions of simple carbohydrates. Calcif Tissue Int (1984) 36:64-71. 6. Mäkinen KK. Dietary prevention of dental caries by xylitol – clinical effectiveness and safety. J AppI Nutr (1992) 44:16-28. 7. Uhari M, Kontiokari T, Koskela M, Niemelä M. Xylitol chewing gum in prevention of acute otitis media: double blind randomised trial. Br Med J (1996) 313:1180-1184.